بسیاری از عروس ها و یا پسران و دختران از وابستگی بیش از حد مادرانشان و یا گاهی اوقات پدرانشان در عذابند.
در بسیاری از کلینیک های مشاوره این جملات به وفور شنیده می شود.
به جرات میتوانم بگویم از هر چهار مراجع من یک نفر از این مشکل ناله میکند
و به دنبال علت و یا راه حل آن می گردد. به این اختلال سندرم آشیانه خالی گویند/
سندرم آشيانه خالي (Empty nest syndrome) به احساس افسردگي، ناراحتي و اندوهي گفته ميشود
که توسط والدين و يا سرپرست فرزندانی تجربه و احساس ميشود که بزرگ شده و خانه کودکی خود را ترک ميکنند.
اين حالت اغلب پس از رفتن فرزندان به دانشگاه در شهر ديگر، ازدواج، مهاجرت و یا مستقل شدنشان به وجود میآيد
و البته احتمال ابتلاي زنان به اين افسردگی بيشتر از مردان است.
سندرم آشیانه خالی به مجموعهای از علائم و نشانههای شبهافسردگی اطلاق میشود
که اغلب در زنان، پس از آنکه آخرین فرزند، آنها را ترک کرد، ظاهر میشوند.
همآیندی سندرم آشیانه خالی با یائسگی و بازنشستگی
وی در ادامه به همراهی این سندرم با سایر مسائل فردی و اجتماعی اشاره میکند و میافزاید:
بهطور معمول این سندرم با یائسگی زنان و یا بازنشستگی مردان؛ یعنی در حدود سالهای 40 تا 50 زندگی همراه است.
هر چه فاصله سنی آخرین فرزند با والدین کمتر باشد، این همآیندی بین سندرم با یائسگی زنان و یا بازنشستگی مردان نیز به احتمال کمتری رخ میدهد.
والدینی که در معرض آسیب هستند
والدین و یا زنانی که فعالیتهای جبرانکنندهای نظیر حفظ رابطه با فرزندان، برقراری ارتباطات جدید با فامیل
و دوستان، مسافرت و ... انجام نمیدهند و نیز والدینی که خود را آماده این موقعیت نکرده باشند
و یکباره با این وضعیت روبهرو شوند و در نهایت زوجینی که یکی از دلایل تداوم ازدواجشان، فرزندان آنان بوده است
و به نوعی شاید مهمترین، پایبندی خود را به ازدواج از دست داده باشند؛ بیشتر در معرض ابتلا به سندرم آَشیانه خالی هستند.
بنابراین همراه شدن بازنشستگی و یا یائسگی زنان همزمان با خالیشدن خانه از حضور فرزندان،
میتواند موجب بروز احساس تنهایی در زنان شود. اغلب، زنان تنهایی را به معنای علاقه به گوشهنشینی،
ابراز نکردن احساسات، ناراحت بودن از تغییر و عدم اعتماد به نفس، و نداشتن قدرت میدانند
و این احساس را همراه با احساساتی مانند ناتوانی، پیری و سالمندی باور کرده و میپذیرند.
در این حالت كاملاً طبيعي است که مادر و یا پدر بخواهد در زمان غيبت فرزندان زماني را در اتاق او بگذراند تا احساس نزديکي بيشتري به او کند.
علائم سندرم آشیانه خالی
اگر فرد احساس کند که زندگي مفيد او به پايان رسيده و يا زياد گريه کرده يا آنقدر دچار ناراحتی هست
که دوست ندارد دوستان و آشنايان را ببيند يا سر کار برود، احتمالاً دچار سندرم آشیانه خالی شده
و بهتر است با يک متخصص روانشناس یا روانپزشک مشورت کند.
باید توجه داشت در بحث از آشیانه خالی آنچه بیش از پیش حائز اهمیت است، احساس تنهایی در زنان است
که به گفته آنتونی گیدنز در اَبرمادران بیش از سایر مادران به چشم میخورد. ابرمادران، مادرانی هستند
که بیشترین نفوذ را بر فرزندان داشته و آنان را به شدت مدیریت کرده و در عین حال بیشتر
زمان خود را به رسیدگی به امور فرزندان اختصاص دادهاند.
حس مادریِ به شدت قوی در زنان باعث می شود که آنها بیش از آنکه به نیازهای خود توجه کنند،
درصدد رفع نیازهای اعضای خانواده خود بهخصوص فرزندانشان باشند. گاه این توجه به حدی است
که زنان را کاملاً غرق در دنیای فرزندانشان میکند. بنابراین با ترک خانه از سوی فرزندان این رفتار آنان از سوی
مادر به درست یا غلط به عدم پشتیبانی و حمایتهای عاطفی و قدرنشناسی از سوی فرزندان تعبیر شده
و این زنان را که در عین حال احساس بیکفایتی و عدم توانمندی میکنند، دچار افسردگی و احساس تنهایی مفرط میکند.
درمان ها
زمانیکه دوری فرزند ناراحتی و اندوهی شدید در والدین ایجاد کند، قطعاً نیاز به درمان خواهد بود.
باید هر چه سریعتر احساسات خود را با پزشک خود مطرح کنید. ممکن است
نیاز به استفاده از قرص های ضدافسردگی داشته باشید و برای کنترل احساساتتان باید با متخصص روانشناس صحبت کنید.
در عین حال سعی کنید از دوستانتان حمایت بگیرید و با خودتان مهربان باشید.
راه های عملی مختلفی وجود دارد که کمکتان می کند احساس بهتری پیدا کنید.
بعنوان مثال:
زمان و انرژی که قبلاً صرف فرزندتان می کردید را الان به قسمت های مختلف زندگی خودتان اختصاص دهید.
می توانید به سرگرمی ها و فعالیت های قبل از بچه دار شدن خود برگردید.
باید سعی کنید با نقش جدید خود در زندگی فرزندتان و همچنین تغییری که در هویتتان بعنوان پدر یا مادر صورت گرفته است،
کنار بیایید. رابطه شما با فرزندتان شبیه به رابطه دو همسال خواهد شد
و باید سعی کنید حریم شخصی بیشتری برای او قائل شوید.
بسیاری پیشنهاد می کنند که تا قبل از جدا شدن فرزندتان و رفتن آنها از خانه خودتان را برای آشیانه خالی آماده کنید.
باید برای خود دوستی ها، سرگرمی ها، کار و فرصت های تحصیلی پیش آورید،
وقتی همه هنوز زیر یک سقف زندگی می کنید، با خانواده برنامه بریزید
تا بعدها افسوس این فرصت ها را نخورید:
مسافرت های خانوادگی، گپ های طولانی و تفریحات دسته جمعی. برای پول و زمان اضافه ای که دارید برنامه های خاص ترتیب دهید.